Dit artikel verscheen in het Algemeen Dagblad van 26 januari 2016.
Het wachtgeld voor Kamerleden staat opnieuw ter discussie, na het vrijwillig opstappen van D66-Kamerlid Wassila Hachchi. Toch is de kans klein dat er iets verandert: de regeling is al genoeg versoberd, vinden de meeste politici.
SUSANNE GEUZE EN HANS VAN SOEST
Leek het er vorige week nog op dat Hachchi geen gebruik zou maken van wachtgeld, gisteren kwam er een heel andere verklaring. Nadat ze vanuit New York had gebeld met D66-leider Alexander Pechtold, liet de partij weten dat Hachchi ‘er naar streeft te kunnen afzien van wachtgeld, zodra ze een baan heeft’.
En dat wekt wrevel. Hachchi is niet gedwongen te vertrekken, ze heeft zélf plotseling besloten iets anders te gaan doen. Helpen bij de campagne van Hillary Clinton, zo luidt de verklaring. En het is maar de vraag of ze daarvoor betaald gaat worden en dus geen wachtgeld krijgt. Zo is de regeling niet bedoeld, zeggen veel critici.
Onhoudbaar
Voor oppositiepartij SP is de ophef rond Hachchi’s vertrek aanleiding weer te pleiten voor afschaffing van de wachtgeldregeling. ,,Wij bedenken hier regels voor anderen. Die regels zijn dus ook goed genoeg voor onszelf,” zegt SP’er Ronald van Raak. ,,Dat geldt ook voor de WW. Er is geen enkele reden te bedenken waarom politici een ruimere regeling zouden moeten krijgen. Dit voorbeeld bewijst maar weer eens dat dit systeem niet langer houdbaar is. Een werknemer die vrijwillig ontslag neemt, heeft ook geen recht op WW.”
Ook regeringspartij PvdA is voor verdere versobering van het wachtgeld en het gelijktrekken van de regeling met de WW. De PVV huldigt al langer het standpunt dat de complete regeling moet worden afgeschaft.
Kamerleden hebben na hun vertrek recht op maximaal 3 jaar en 2 maanden wachtgeld, net zo lang als de WW voor gewone werknemers. Wie 5 jaar voor zijn pensioengerechtigde leeftijd vertrekt en minstens 10 jaar in de Tweede Kamer heeft gezeten, krijgt die hele resterende periode nog wachtgeld. Een Kamerlid verdient 7705,12 euro bruto per maand. De wachtgelduitkering bedraagt 80 procent van dat bedrag in het eerste jaar. Dat is vanaf het tweede jaar 70 procent.
Maar ondanks de kritiek is de kans klein dat er iets gaat veranderen. De meeste partijen vinden niet dat voor de kwestie-Hachchi de hele wachtgeldregeling op de schop moet. ,,Je moet als politicus na 3 maanden wachtgeld gaan solliciteren en passend werk accepteren,” zegt VVD’er Hayke Veldman. ,,En daar valt vrijwilligerswerk in de VS niet onder.”
Bovendien vinden de meeste partijen dat de wachtgeldregeling wel genoeg is versoberd. ,,Uit angst voor zakkenvullers te worden uitgemaakt, hebben politici de regeling al enorm uitgekleed,” zegt bestuurskundige Mark Bovens van de Universiteit Utrecht. ,,Zo krijgen veel wethouders nog maar 2 jaar wachtgeld en daarna komen ze in de bijstand terecht. In tegenstelling tot wat veel mensen denken, hebben veel oud-politici moeite betaald werk te vinden.”
Werknemers
Het zou onverstandig zijn de regeling volledig af te schaffen, zoals de SP en de PVV bepleiten, vindt Bovens. ,,Politici zijn geen gewone werknemers. Als een minister of wethouder weg moet, ligt dat niet altijd aan hemzelf. Het zou heel onverstandig zijn om voor dit geval de hele regeling af te schaffen. Want het moet wel aantrekkelijk blijven voor burgers om verantwoordelijkheid te nemen voor de publieke zaak.”
Ook hoogleraar bestuurskunde Marcel Boogers van de Universiteit Twente is fel tegen verdere versobering. ,,Dat kan ertoe leiden dat mensen van wie het beter zou zijn dat ze opstappen, nodeloos lang blijven zitten omdat ze anders in financiële problemen komen. Ook kan het de drempel verhogen om de politiek in te gaan: dan gaan alleen mensen die genoeg geld achter de hand hebben zo’n functie bekleden. Dat willen we ook niet.”
Boogers fronst wel zijn wenkbrauwen bij het vertrek van Wassila Hachchi. ,,Ik heb het gevoel dat er meer aan de hand is dan alleen haar ambitie om campagne te voeren voor Clinton.”