De Andere Kant: Je wilt je kiezers niet kwijtraken

Deze rubriek werd gepubliceerd in Vonk (De Volkskrant), op 29 augustus 2015.

Urgenda-directeur Marjan Minnesma verplaatst zich op ons verzoek in het kabinet

SUSANNE GEUZE

In De andere kant wordt wekelijks een actuele kwestie ondersteboven gehouden of binnenstebuiten gekeerd.

Aan de ene kant heeft de rechter klimaatorganisatie Urgenda gelijk gegeven: het kabinet moet haast maken met de afgesproken beperking van de uitstoot van broeikasgassen.

Voor Urgenda is klimaatverandering zo’n groot, alles overstijgend probleem, dat het elk politiek belang ondergeschikt maakt. Het valt Marjan Minnesma, directeur van de klimaatorganisatie, dan ook zwaar als ze wordt uitgedaagd het debat eens van de andere kant te bekijken. Onwil is het niet: ze werkt graag mee. Maar Minnesma heeft een verhaal te vertellen en dat is sterker dan zij zelf. De zinnen floepen er al gauw weer uit: ‘het is pure onwetendheid’ en ‘ze zíén het gewoon niet’.

Geen wonder: droogtes en bosbranden, verzuurde oceanen en overstroomde rivieren. Amper een wetenschapper te vinden die klimaatverandering nog ontkent, stapels waarschuwende brieven en klimaatverdragen steunen haar zaak en nu heeft ook de rechter erkend wat Minnesma al 30 jaar weet: de aarde, en daarmee de mensheid, is in groot gevaar en er moet nú iets veranderen. ‘Als het kabinet sterke argumenten had, was ik die rechtszaak toch niet begonnen?’

Maar als ze heel hard haar best doet, haar blik radicaal draait, kan Minnesma zich toch een beetje verplaatsen in de tegenstander – in dit geval het kabinet, dat deze week besloot hoger beroep aan te tekenen tegen het ‘klimaatvonnis’ dat hen dwingt uitstoot van broeikasgassen verder te beperken.

‘Urgenda-vonnis heeft ongewenste gevolgen op andere terreinen’

‘Staatssecretaris Mansveld vreest dat het vonnis ertoe leidt dat allerlei belangenorganisaties rechtszaken tegen de staat aan gaan spannen. Stel dat de politiek op veel meer fronten zou worden teruggefloten, dat kan natuurlijk niet. De rechter mag niet op de stoel van de politiek gaan zitten.

‘De rechter fluit hier juist terug omdat klimaatverandering een probleem is met extreem grote gevolgen en een grote kans daarop. Dat is niet te vergelijken met de gevolgen van het verhogen van pensioenleeftijd of stoppen met de hypotheekrenteaftrek. Maar voor veel politici is het klimaat gewoon een van de dertig onderwerpen die ze op hun bordje hebben. Als al die onderwerpen evenveel urgentie hebben, dan is het Urgenda-vonnis inderdaad een vervelende rechterlijke uitspraak. Dan kun je denken dat zo’n uitspraak een precedent schept voor rechtspraak op andere beleidsterreinen.’

‘Mijn kiezers vinden het probleem niet zo groot’

‘Het klimaatprobleem is lange tijd gebagatelliseerd door sceptici. Dat soort kritische onderzoeken worden door tegenstanders van verdergaande maatregelen nog steeds vaak aangehaald.

‘Het is deels onwetendheid. Dat merk ik ook aan uitspraken van bijvoorbeeld het kabinet: ze hebben inhoudelijk niet naar de zaak gekeken. Als je de rapporten leest over hoe het nu gaat met de aarde en wat de volgende generatie te wachten staat, kán je toch niet anders dan je enorme zorgen maken?

‘De werkelijkheid is dat belangen van politieke partijen nu zwaarder wegen dan de enorme gevolgen van klimaatverandering straks. Klimaat wordt nog altijd gezien als een links thema, en dus heeft het voor de VVD weinig prioriteit. Zij kan het aan haar achterban niet verkopen om zich in te zetten voor klimaatverandering, want dan gaat de PVV hen rechts voorbij.

‘Ik kan me wel voorstellen dat je als leider van zo’n partij moet afwegen: waar ga ik mijn kiezers vandaan halen en hoe voorkom ik dat ik hen kwijtraak? En dat je je daarom op bepaalde onderwerpen profileert en andere laat varen. Kortetermijnwinst gaat vóór langetermijngevolg.’

‘De mens vindt wel een technologische oplossing’

‘Veel mensen lijden aan adaptive optimism: ze hebben een grenzeloos vertrouwen in ons vermogen tot aanpassen. Wetenschappers zijn het erover eens dat de aarde niet meer dan 2 graden Celsius moet opwarmen, anders wordt het voor de mens erg ongemakkelijk om hier te leven. Met ons verbruik en onze leefstijl koersen we aan op een stijging van 4 tot 6 graden in de komende eeuw.

‘Maar veel mensen, ook als ze pro-duurzaamheid zijn, denken dat de mens zo slim en inventief is, dat we altijd wel weer met een techniek of oplossing komen als het klimaatprobleem groter wordt. De ontwikkelingen met zonnepanelen, windenergie en elektrische auto’s gaan zo hard, zeggen ze, dat we ons geen zorgen hoeven te maken: over 15 jaar hebben we sowieso geen fossiele brandstoffen meer nodig. Ik hoop echt dat ze gelijk hebben, maar ik vrees dat techniek alleen niet genoeg is.’