Winst maken in jungle van groen

Voor de Volkskrant nam ik een kijkje bij het ecologische woningbouwproject Strowijk in Lent (bij Nijmegen). Lees hier mijn reportage (of klik hier).

‘Schrik niet als je naar de wc gaat’, zegt Chaim van Rens. ‘Het water ziet er geler uit dan je gewend bent.’ Hij wijst naar de tuin, waar groene, dichtbegroeide rietplanten dansen in de wind. ‘Afvoerwater uit de huizen wordt gefilterd door bacteriën in de bodem van het riet. Dat schone water gebruiken we om de toiletten mee door te spoelen.’

Het helofytenfilter is maar één van de duurzame snufjes van Strowijk. Aan de rand van Lent, bij Nijmegen, hebben 50 bewoners zelf huizen gebouwd van hout, leem en stro. Op het dak liggen 218 zonnepanelen die goed zijn voor 80 procent van het energieverbruik. Regenwater wordt opgevangen in tanks onder de grond en gebruikt voor de wasmachines. Een warmteboiler in de huizen zuigt warmte uit de lucht, waarmee een deel van het water wordt verwarmd.

De houten gebouwen met balustrades en rode dakpannen doen denken aan een Scandinavisch vakantiepark. De tuin waarop ze uitkijken is nu nog een jungle van groen en veldbloemen. ‘Dit jaar laten we het lekker woekeren, zodat de grond vruchtbaarder wordt’, legt Chaim (30) uit. ‘Volgend voorjaar kunnen we hem inrichten.’

Strowijk is het grootste ecologische woningbouwproject van Nederland. In mei trokken de eerste bewoners in de nieuwe huizen. Onder hen alleenstaande twintigers en dertigers, stellen, gezinnen en 65-plussers. Er wonen leraren, maatschappelijk werkers, ict’ers, studenten en zzp’ers. Docent geschiedenis Chaim deelt zijn woning met drie anderen. ‘De combinatie van duurzaam wonen en in een gemeenschap leven sprak me aan’, zegt hij. ‘Bovendien betaal ik minder dan voor mijn oude studentenkamer: nog geen 300 euro per maand. En stroom en water kost voor de hele eenheid een tientje per maand.’

Ligbad

Naast gedeelde woningen heeft het complex ook zelfstandige appartementen, allemaal sociale huur. Ze zijn eenvoudig opgezet. Er is een gemeenschappelijke ruimte voor feesten, een werkplaats met gereedschap, er zijn gastenverblijven met daarnaast een grote badkamer met ligbad en er is een hoge, lichte kantoorruimte met bureaus. Chaim: ‘Niet iedereen heeft toch dagelijks een logeerkamer of badkuip nodig?’

Als Hanneke Beld (38) haar voordeur opendoet, komt de geur van versgebakken brood je tegemoet. Beld is een van de zes oprichters van Iewan (Initiatiefgroep Ecologisch Wonen Arnhem Nijmegen), in 2007 de grondlegger van Strowijk. Voor inspiratie keek Iewan naar het Duitse ecodorp Sieben Linden.

Het had wat voeten in de aarde om alle neuzen – gemeente, woningcorporatie, waterschappen en provincie – dezelfde kant op te krijgen. ‘Iedereen was enthousiast, maar dacht dat de ander bezwaren had. Tot we alle partijen bij elkaar riepen en bleek dat er geen belemmeringen waren.’

In juni 2014 begon de bouw. Hanneke glimlacht bij de herinnering aan een zomer hard werken. ‘Wekenlang waren we met z’n allen bezig stro in de houten frames te duwen. De aannemer was kritisch, hij had geen ervaring met ecologisch bouwen. Nu staat hij zelf strobalen te promoten op de bouwbeurs.’ Bouwen met stro is in principe goedkoper dan steenbouw, zegt Chaim. ‘De crux zit hem in de houten frames: die moeten nu op maat worden gemaakt. Zou strobouw op grotere schaal plaatsvinden, dan kun je dat standaardiseren.’

Verderop in de tuin is bewoner Wimke (33) bezig een putdeksel open te maken. ‘Het riool is de laatste tijd steeds verstopt’, zegt de jonge vader, die aan zijn heup een babyfoon heeft hangen. ‘Dat komt doordat het zomer is en veel bewoners op vakantie zijn: het wordt niet genoeg gebruikt.’

Met een haak trekt hij de put open. Een enorme zwerm vliegen komt naar buiten. ‘Niet zo’n lekkere geur hè’, grijnst Wimke terwijl hij naar de opgedroogde drab onder in de put kijkt. ‘Ik ga maar eens wat mensen optrommelen om tegelijk hun toilet door te spoelen. Dan stroomt het hopelijk weer door.’ Helemaal probleemloos verloopt het experiment niet, geeft Hanneke Beld toe.’Van tevoren werd ons verteld dat je met muren van stro geen last van muizen hebt, maar die zitten hier wel. En tot nu toe maken we winst op de zonnepanelen, maar we moeten nog afwachten hoe zuinig de pelletkachel is die de huizen in de winter verwarmt.’ Een pellet is een klein staafje van geperst hout.

Vegetarier

Animo is er genoeg: de inschrijflijst is voorlopig vol. Komt er woonruimte vrij, dan nodigen de bewoners geïnteresseerden uit voor een gesprek. ‘Je hoeft echt geen vegetariër te zijn, dat ben ik zelf ook niet’, zegt Chaim. ‘Maar het is wel belangrijk dat je affiniteit hebt met ecologisch leven en bereid bent mee te helpen met klussen. Zelf probeerde ik bijvoorbeeld al minder afval te produceren.’

Maandelijks organiseren de bewoners een rondleiding. ‘Daar komt 60 tot 80 man op af, zelfs mensen uit Engeland.’ De gemeenten Arnhem, Den Bosch en Maastricht hebben Iewan al op de koffie gehad om te praten over duurzame bouw. Hanneke: ‘Als mensen dit willen doen, kán het. Maar ze moeten zelf het initiatief nemen, anders krijg je afhakers als het even moeilijk wordt.’

Chaim heeft vertrouwen dat meer pioniers zullen opstaan. ‘Het idee is dat dit gebouw over 100 jaar wordt gesloopt. Nu lopen wij voorop, maar ik hoop dat de mainstream ons tegen die tijd uitlacht omdat we zo ouderwets zijn.’