Dit artikel verscheen in de Volkskrant van 22 januari 2015. Lees via de Volkskrant of Blendle.
De wetenschappelijke uitleg die illusionist Victor Mids aan zijn trucs geeft in het tv-programma Mindf*ck is nep, zeggen wetenschapsfilosofen Hans Dooremalen en Herman de Regt. Kijkers krijgen daardoor een verkeerd beeld van psychologie.
Mids haalt in het Avrotros-programma trucs uit met mensen op straat. Hij stelt zich voor als ‘illusionist en arts’ en zegt zijn medische kennis te gebruiken om het publiek om de tuin te leiden.
Onvermeld blijft dat het ‘gewoon’ om goocheltrucs gaat, zeggen de wetenschappers. ‘Mids is een autoriteit als arts, dus geloven mensen dat hij speelt met lichaamstaal en onbewuste beïnvloeding.’
In Mindf*ck mag bijvoorbeeld een jongen in de supermarkt een mandje vullen. Daarna toont de illusionist hem een vooraf gevuld mandje met dezelfde producten. Hoe dat kan? ‘Onbewuste beïnvloeding’, legt Mids uit.
Een nepverklaring, zeggen de wetenschappers, die de show overigens ‘zeer amusant’ noemen. ‘Je kunt helemaal niet zo gedetailleerd worden beïnvloed.’
Dat geldt ook voor het ‘raden’ van de pincode van een vrouw op straat waarbij Mids veinst dat hij haar gedachten leest. ‘In werkelijkheid let ik op haar lichaamstaal’, verklaart hij via de voice-over. Onzin, zeggen de wetenschappers. ‘Feitelijk krijgt de kijker twee trucs: het kunstje en de zogenaamde verklaring.’
Een gevalletje pseudowetenschap? Volgens Pepijn van Erp van de Stichting Skepsis, valt dat wel mee. ‘Zijn trucs verschillen weinig van die van goochelaars die geen arts zijn. Maar om te zeggen dat Mids zijn status misbruikt, is wat overtrokken.’
Mids trekt zich weinig aan van de kritiek. ‘Ik combineer wetenschappelijke methoden en illusies, maar vertel niet in welke dosering.’ Omroep Avrotros ziet geen probleem. ‘Alles uitleggen zou het kijkplezier wegnemen.’